जुन्नरचे सातवाहन काळातील " सिंह छाप " नाणे....

 

जुन्नरचे सातवाहन काळातील " सिंह छाप " नाणे....

-------------------------------------------------------------

जुन्नरचे सातवाहन काळातील " सिंह छाप " नाणे हे प्राचीन जुन्नरच्या सातवाहन काळातील इतिहासाचे एक ठोक साधन आहे. जुन्नरच्या सातवाहन काळातील नाण्याच्या आधाराने प्राचीन जुन्नरच्या इतिहासात दडलेल्या अनेक गोष्टी समोर येण्यास मदत होतात. जुन्नरची सातवाहन काळातील ' सिंह छाप" नाणी संशोधनासाठी अतिशय उपयुक्त आहे. जुन्नर परिसरातील निसर्ग संवर्धनाचे दोन हजार दोनशे वर्षापूर्वी देखील जाणीवपूर्वक प्रयत्न जुन्नर परिसरात होत असल्याचे येथील लेण्यातील शिलालेखातून दिसते.प्राचीन नाणी आपल्याला निसर्गाकडे जाण्याची ऐक दिशा दाखवते. प्राचीन जुन्नरच्या सातवाहन काळातील " सिंह छाप " नाण्यातून जुन्नरच्या इतिहासाचे धागे गवसतात. प्राचीन नाण्यातून सातवाहन काळातील जणू मानव निसर्ग पूजक होता याची साक्ष समजते. " सिंह छाप" नाणे हे जुन्नर च्या सातवाहन टांकसाळीचे वैशिष्ट्य आहेत.

जुन्नरच्या सातवाहन कालीन नाण्यावरील सिह जास्त करून डावी कडे पाहात उभा दाखविला असून मुख्य म्हणजे सिंहाची आयाळ हि टिंबाटिंबाची व भरघोस असते. जुन्नरच्या सिंह छाप नाण्यावरील सिंह हा जणूकाही योध्द करण्यासाठी उभा असल्यासारखे वाटते तर सिंहाची शेपटी वर वळलेली असते. सिहाच्या तोडा पुढे ध्वज दाखविला आहे. सिंहाच्या डोक्यावरील नाण्याच्या अर्धगोलाकार भागात लेख असतो. सिंहाच्या पोटात दोन कमानीआहेत.

नाण्याच्या दुसऱ्या बाजूस उज्जैन चिंन्ह न नंदीपाद चिन्ह असते. दोन डंबेल्स एकमेकांवर एक उभा आणि एक आडवा ठेवलेले असून त्यांच्या चारी टोकांना चार पोकळ वर्तुळे आहेत. सातवाहन काळातील नाणी शिसे, पोटीन धातूची आहेत. जुन्नर परिसरातून उपलब्ध झालेल्या नाण्यामध्ये श्री सातवाहन, श्री सातकर्णी, सिव सातकर्णी, पुलमावली, नहपान अशी नाणी मिळालेली आहेत. काही सिंह छाप नाणी मोठी - लहान आकाराची जुने भगार विकणाऱ्या लोकाच्या माध्यमातून उजाडात आली.

जुन्नरच्या सातवाहन कालीन राजघराण्यातील व्यक्तीच्या पराक्रमाचा खरा इतिहास जगाच्या समोर आलेला आहे. मला तर ही नाणी मिळवण्यासाठी खुप म्हणजे कित्येक वर्षे दिवस लागले जुने भगार वस्तू विकणारी मंडळी म्हणजे जुनी नाणी - वस्तू ही इतिहास अभ्यासासाठी ऐक महत्त्वाचा घटक आहे. माझा स्वतःचा दुर्मिळ नाणी संग्रह उभा करण्यासाठी दुसऱ्याच्या शेतावर माझी पत्नी तसेच मि मोलमजुरी, हमाली, भाजीपाला विक्री मधून मला मिळालेल्या पैशातून रोजच्या घरगुती कुटुंबातील खर्चात

बचत करुन पोटाला चिमटा घेऊन हा नाणी संग्रह उभा केला.

--- बापुजी ताम्हाणे, लेण्याद्री - गोळेगांव ( जुन्नर )

मों. नं. 9730862068